Πριν από κάποια χρόνια στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, είχα ακούσει να τραγουδάει σόλο ένας πολύ καλός τραγουδιστής ασιατικής καταγωγής. Θυμάμαι χαρακτηριστικά το σχόλιο ενός συναδέλφου μου “Είναι πολύ καλός, αλλά δεν τραγουδάει με πάθος”. Παρόλο που αναγνώρισε την τεχνική του αρτιότητα, συνέχισε με την λέξη “αλλά” η οποία κατά κάποιο τρόπο ακύρωσε την καλλιτεχνική του ικανότητα…
Πρόσφατα έδειξα σε μια αρχάρια μαθήτρια μου πως να τραγουδήσει με στηριγμένο ήχο, χωρίς να πιέζει την φωνή της και αμέσως μετά της έδειξα το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή πως ακούγεται η φωνή αστήριχτη, με ένταση στον λαιμό. Προσπαθώντας να της δείξω τη διαφορά ανάμεσα στην ορθή και στην εσφαλμένη χρήση της φωνής, η απάντηση που έλαβα ήταν κάτι που δεν το περίμενα: «Προτιμώ την δεύτερη φορά (δηλ. την εσφαλμένη χρήση της φωνής) γιατί έχει περισσότερο πάθος». Ο σκοπός μου ήταν να της δείξω την διαφορά ανάμεσα στους δύο τρόπους και όχι να ερμηνεύσω με πάθος. Με βάση το παραπάνω παράδειγμα είναι προφανές πόσο σημαντικό είναι το πάθος στην τέχνη. Όμως εγώ θέλω να σταθώ στο γεγονός ότι κάποιοι έχουν συνδυάσει την πίεση της φωνής με το πάθος…
«Τραγουδάει με συναίσθημα!» ή «Ερμηνεύει με την ψυχή του», φράσεις που ακούμε συχνά και που σημαίνουν ότι κάποιος τραγουδάει με πάθος. Η λέξη πάθος σημαίνει η γεμάτη συναισθηματική φόρτιση έκφραση, εκδήλωση (λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη). Εννοείται πως και ο σκοπός του καλλιτέχνη είναι να εκφραστεί μέσα από το πάθος και να περάσει κάποιο συναίσθημα και κάποιο μήνυμα. Η μουσική εκτέλεση όσο άρτια τεχνικά και να είναι, δεν ολοκληρώνεται αν δεν αγγίξει πρώτα απ’ όλα την καρδιά του εκτελεστή και κατά συνέπεια και του ακροατή.
Δυστυχώς πολλοί μαθητές μπερδεύουν το πάθος, υποστηρίζοντας ότι ένας τραγουδιστής ερμηνεύει “με συναίσθημα” χωρίς να υπάρχει κάποια τεχνική υποστήριξη. Δεν αποκλείεται να τραγουδάει με την καρδιά του, όμως η έλλειψη τεχνικής κατάρτισης δεν τον βοηθάει στην ερμηνεία του και δεν τον ολοκληρώνει σαν καλλιτέχνη. Δηλαδή, αυτός ο τραγουδιστής δεν έχει ανακαλύψει τις πραγματικές δυνατότητες της φωνής του γιατί δεν έχει τα απαραίτητα εργαλεία. Και κάποιος θα αναρωτηθεί «είναι τόσο σημαντικό να έχει κάποιος καλή τεχνική ενώ έχει ένα όμορφο ηχόχρωμα από την φύση του και μπορεί να τραγουδάει με συναίσθημα; Τι χρειάζεται η τεχνική;»
Η τεχνική είναι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιεί κανείς τα διάφορα μέσα που έχει στη διάθεση του, για να επιτύχει ή να δημιουργήσει κάτι, καθώς και η ικανότητα που επιδεικνύει κατά τη χρησιμοποίηση τους (λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη). Όσον αφορά το τραγούδι και γενικότερα τις παραστατικές τέχνες, θα ήθελα να συμπληρώσω ότι κάποιος τραγουδάει άνετα, αβίαστα όταν έχει φτάσει σε έναν βαθμό τεχνικής ωρίμανσης. Αν δεν συνέβαινε αυτό τότε όλοι οι ερμηνευτές δεν θα τα έβγαζαν πέρα σε μια συναυλία. Στην περίπτωση του τραγουδιστή, θα βράχνιαζε και θα έκανε έβλαπτε τις φωνητικές του χορδές. Άρα, είναι επίσης πολύ σημαντικό για την υγεία του καλλιτέχνη να στοχεύει σε έναν βαθμό τεχνικής αρτιότητας και να εξασκείται συστηματικά. Όσον αφορά την ερμηνεία, δεν θα είχε τα εργαλεία που θα του επέτρεπαν να εκφραστεί. Φανταστείτε έναν μάγειρα, να μην γνωρίζει τι εργαλεία να χρησιμοποιήσει, όσο καλός και αν είναι στη μαγειρική. Αν γνωρίζει καλά τα εργαλεία της τέχνης του, θα μπορέσει να μαγειρέψει πιο εύκολα, και με την βοήθεια της φαντασίας του και του πάθους του για την μαγειρική, θα πετύχει τον στόχο του.
Σίγουρα μια ερμηνεία χωρίς πάθος, δεν θα είναι ερμηνεία!…όμως και μια ερμηνεία πάθους χωρίς τεχνική, δεν θα καταφέρει να φτάσει τον καλλιτέχνη και τους ακροατές σε ένα υψηλότερο επίπεδο ψυχικής ολοκλήρωσης. Η σχέση μεταξύ των δύο είναι αρμονικές και ίσες. Μόνο όταν γνωρίσει κάποιος την σωστή τεχνική και εξασκηθεί σε αυτή μέσα από πολλή δουλειά, μπορεί να την «ξεχάσει», να γεμίσει με έρωτα και να αφεθεί στο πάθος!
Αρθρογράφος: Άρης Σφακιανάκης
Ο Άρης Σφακιανάκης διδάσκει κλασικό και μοντέρνο τραγούδι στο Ηράκλειο Κρήτης. Επίσης έχει αναλάβει τη διεύθυνση και τη διδασκαλία χορωδιών. Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε εδώ.